Đi qua bao thăng trầm của lịch sử, kho tàng nghệ thuật Việt Nam ngày càng trở nên phong phú bởi sự góp mặt to lớn của những dòng tranh cổ đặc sắc mà ít người biết đến. Ta có thể kể đến top 4 dòng tranh dân gian Việt Nam nổi tiếng nhất như Tranh Đông Hồ, Tranh Hàng Trống, Tranh Kim Hoàng và Tranh Làng Sình. Đây không chỉ là tài sản riêng của các làng tranh dân gian mà còn là tài sản chung của cả dân tộc.
Tranh Hàng Trống
Tranh dân gian ngũ hổ
Tranh Hàng Trống là dòng tranh cổ đặc sắc khá phổ biến ở miền Bắc Việt Nam, nổi tiếng với các tác phẩm như tranh Công Chép, Tố nữ, Phúc Lộc Thọ, Đạo Mẫu, Ngũ Hổ, Ông Hoàng cưỡi cá…
Dòng tranh dân gian Hàng Trống phát triển ở các phố Hàng Trống, Hàng Nón (thành phố Hà Nội). Cách diễn hình tinh vi và khuynh hướng tranh trục cuốn phương Đông được sử dụng mạnh mẽ ở dòng tranh cổ này nhằm tạo không gian nhiều mảng trống, thanh cảnh theo thị hiếu của người dân thành thị. Ước vọng hạnh phúc và dùng nhiều mô típ tượng trưng, màu sắc tươi sáng, đơn giản hoá các khái niệm triết học là tinh thần chính của dòng tranh cổ này. Tranh Hàng Trống được hành nghề theo tính phường thợ, cha truyền con nối và thường được bán vào các dịp tết Nguyên Đán.
Tranh Kim Hoàng
Đây là một trong những dòng tranh cổ đặc sắc ở nước ta, đồng thời là dòng tranh dân gian nổi tiếng thứ 3 ở miền Bắc; thuộc làng Kim Hoàng, xã Vân Canh, huyện Hoài Đức, Hà Nội. Đến năm 1945, tranh Kim Hoàng đã dừng sản xuất, hiện chỉ còn một vài ván in tranh được lưu trữ ở Bảo Tàng Mỹ Thuật Việt Nam.
Tranh Kim Hoàng – Aloha Decor sưu tầm
Tranh Kim Hoàng được sử dụng trong thờ cúng, chúc tụng như một số dòng tranh khác cùng thời (Tranh Đông Hồ, Tranh Hàng Trống) và kết hợp được nhiều ưu điểm của hai dòng tranh đó. Tranh Kim Hoàng sở hữu nét khắc thanh mảnh, tỉ mỉ hơn tranh Đông Hồ; màu sắc tươi, thu hút như tranh Hàng Trống.
Tranh Làng Sình
Đại diện dòng tranh cổ đặc sắc duy nhất ở miền Trung là Tranh Làng Sình (ven sông Hương, Huế). Sau khi thờ cúng xong, tranh thường được đốt đi, đặc biệt là các tranh thế mạng (dùng nhiều trong các dịp cúng lễ ở Việt Nam). Tranh làm và bán buôn ngay tại nhà hoặc bán cho hàng mã ở chợ, có khi được đặt hàng từ trước.
Tranh được làm từ giấy mộc có quết điệp, trước kia lấy màu sắc tự nhiên từ hoa hòe, hạt mồng tơi, lá bàng,… ; sau này thường dùng các loại màu công nghiệp. Kỹ thuật vẽ giống tranh Hàng Trống, tuy nhiên, tranh Làng Sình không pha nước khi vẽ, thay vào đó mỗi màu đều cố định trên tranh. Điểm đặc biệt ở dòng tranh dân gian này là đường nét và bố cục rất hồn nhiên, chất phát.
Không chỉ là tranh thờ, tranh cúng lễ phục vụ tín ngưỡng dân gian; tranh Làng Sình còn khắc họa sinh động những hình ảnh sinh hoạt văn hoá, xã hội, lao động của người dân thời bấy giờ.
Tranh làng Sình – Aloha Decor sưu tầm
Tranh Đông Hồ
Tranh Đông Hồ được gọi với tên đầy đủ là tranh khắc gỗ dân gian Đông Hồ. Đây là dòng tranh cổ có xuất xứ từ làng Đông Hồ (huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh). Thời kỳ hưng thịnh của dòng tranh kéo dài từ cuối thế kỉ XVII đến nửa đầu thế kỉ XIX. Trải qua bao thời loạn ly, tranh Đông Hồ vẫn được duy trì, tồn tại đến ngày nay.
Tranh dân gian Đám cưới chuột
Trước kia, tranh chủ yếu phục vụ cho dịp Tết Nguyên Đán, người dân nông thôn mua tranh về để trang trí tường, hết năm lại lột bỏ và dùng tranh mới. Năm 2013, tranh dân gian Đông Hồ đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia.
Nổi tiếng với 1 số tác phẩm tiêu biểu như Vinh hoa- Phú quý, Đám cưới chuột, Hái dừa, Lợn ỷ có xoáy âm dương; hiện tranh dân gian Đông Hồ là dòng tranh được dùng làm quà tặng, quà lưu niệm cho du khách vì giá khá rẻ và rất tiện khi mang xa. Đề tài của tranh khá phong phú, là tấm gương phản chiếu hoạt động sinh hoạt, quan hệ xã hội ở nơi thôn dã và luôn được thay đổi hoặc bổ sung theo thời gian.
Tranh Đông Hồ phản ánh những tâm tư nguyện vọng, ước mơ bình dị, gần gũi với cuộc sống đời thường nên đã gây ấn tượng sâu sắc và dành được sự hâm mộ của người dân. Có lẽ vì thế, tranh trở nên phổ biến và phủ khắp từ các chợ làng quê đến thành thị trên mọi miền đất nước.
Trên đây là 4 dòng tranh dân gian cổ ở nước ta mà ít người biết đến, mang những nét độc đáo đặc trưng thể hiện bản sắc văn hóa dân tộc. Ngoài những tranh dân gian đó, ngày nay trên thị trường xuất hiện rất nhiều tranh treo tường trang trí có chất liệu bền đẹp với giá cả hấp dẫn.
Xem thêm một số mẫu tại xưởng tranh Aloha Decor:
Tranh Phong thủy Phúc Lộc Thọ
Tranh phong thủy chữ Tâm treo tường
Tranh hoa 5 bức treo tường
Tranh lá cây 5 bức treo tường
Tranh hoa đào 5 bức treo tường
Biên tập viên
